Opinber skjalasöfn á Norðurlöndum hafa lengi kynnt starfsemi sína með ýmsu móti. Árið 2001 sameinuðust þau um árlegan kynningardag, annan laugardag í nóvember.
Upphaflega var ákveðið var að annað hvert ár skyldi dagurinn helgaður sameiginlegu norrænu þema. Þess á milli áttu söfnin að hafa frjálsar hendur um val á þema. Árið 2006 var ákveðið að hafa sameiginlegt þema þriðja hvert ár og skyldi þemað ákveðið og kynnt á norrænum skjaladögum árið áður. Það fyrirkomulag hefur haldist að mestu leyti síðan.
Af sóttvarnarástæðum munu skjalasöfn yfirleitt ekki opna hús sín fyrir almenningi á þessum degi, en það hefur verið venja á undanförnum árum og hefur þá verið vakin athygli á tilteknum skjalaflokkum, oft með því að setja upp sýningar á völdum skjölum sem tengjast þema dagsins hverju sinni. Önnur skjalasöfn hafa sett upp sýningar sem tengjast skjaladeginum með einhverjum hætti, en standa uppi í lengri tíma.
Þjóðskjalasafn Íslands og héraðsskjalasöfnin standa sameiginlega að gerð þessa vefjar til að kynna norræna skjaladaginn.
Yfirskrift skjaladagsins árið 2020 er „Hernumið land“. Í skjalasöfnum eru geymdar heimildir um þjóðarsöguna í smáu sem stóru. Flest af því er öllum almenningi óþekkt fyrr en komið er á skjalasafnið og farið að skoða safnkostinn. Þá rennur ef til vill upp fyrir einhverjum að þar er margt merkilegt og skemmtilegt að sjá; gögn sem eru geymd, en ekki gleymd. Finna má ýmis dæmi um heimildir sem tengjast þema dagsins með einhverjum hætti á þessum vef. Hægt er að lesa nánar um þemað í leiðara skjaladagsins og kanna hvað er á dagskrá hjá skjalasöfnum á skjaladeginum 14. nóvember 2020.
Þótt lög gildi um opinbera skjalavörslu, verður ekki nægilega áréttað að einstaklingar í félögum, stofnunum og fyrirtækjum ráða miklu um hvað verður um gögn sem þeir vinna með eða varðveita. Eitt markmiða skjaladagsins er að efla vitund fólks um að skjalasöfnin séu tryggir vörslustaðir skjala af hvaða tagi sem er. Fundargerðabækur, bréf, myndir og fleiri skjöl af ýmsu tagi eiga erindi á skjalasöfn. Því er fólk hvatt til að hafa samband við næsta héraðsskjalasafn, eða Þjóðskjalasafn, ef það hefur undir höndum skjöl sem það veit ekki hvað gera á við, eða vill koma í örugga vörslu.
Lista yfir skjaladagsvefi fyrri ára má sjá hér á síðunni.
Skjaladagsnefnd
- Benedikt Jónsson, Þjóðskjalasafni Íslands
- Unnar Ingvarsson, Þjóðskjalasafni Íslands
- Svanhildur Bogadóttir, Borgarskjalasafni Reykjavíkur
- Snorri Guðjón Sigurðsson, Héraðsskjalasafni Þingeyinga
Vefstjóri: Benedikt Jónsson